NOS – Juichend stond topman Ewit Roos op de banken toen hij hoorde dat PhotonDelta 471 miljoen euro subsidie krijgt om fotonische chips naar Europees topniveau te brengen. De Eindhovense organisatie is een van de grote winnaars van het Nationaal Groeifonds. “We willen de beste van de wereld worden.”
De Nederlandse overheid maakt nog eens 5 miljard euro aan subsidie vrij voor in totaal 28 innovatieve projecten. Die moeten Nederland concurrerend en daarmee welvarend maken in de nabije toekomst.
Het geld is afkomstig uit de tweede ronde van het veelbesproken Nationaal Groeifonds, eerder bekend als het ‘Wopke-Wiebesfonds’ vanwege de twee ministers die zich er destijds hard voor maakten. Met het fonds trekt het kabinet tussen 2021 en 2025 in totaal 20 miljard euro uit.
1,1 miljard euro
Al ruim twintig jaar wordt in Eindhoven en omstreken gewerkt aan de volgende generatie chips op basis van de veelbelovende technologie fotonica. Het geloof vanuit Den Haag in een gouden toekomst is groot, gezien de 471 miljoen euro groeigeld die aanjager PhotonDelta nu krijgt uit het National Groeifonds. Aangevuld met private investeringen komt uiteindelijk 1,1 miljard euro beschikbaar voor fotonische chips.
Het geld is nodig om een ‘versnelling’ te maken richting een volwaardige fotonische chipindustrie, zegt ceo Ewit Roos van PhotonDelta, een samenwerking van onder meer 26 bedrijven en 12 onderzoeksinstellingen. “Die versnelling is noodzakelijk om als Nederland een rol te kunnen spelen in Europa en de rest van de wereld. Een wereld die echt is veranderd de laatste jaren. Autonomie is van groot belang geworden voor Europa.”
Sneller en zuiniger
Fotonische chips moeten apparaten een stuk sneller en zuiniger maken. Ze werken niet met elektriciteit, maar met lichtdeeltjes (fotonen) om informatieprocessen door te geven, en kunnen daarom een veel hogere datasnelheid behalen. Ook cruciaal: ze zijn geschikt voor massaproductie op zogeheten wafers, de ronde ‘plakken’ waarop chips worden gemaakt in fabrieken.
De chips zijn qua eindgebruik uitermate geschikt voor datacenters en telecom, zegt Roos. “Om de bandbreedte die inmiddels gevraagd wordt bij te benen tegen een zo laag mogelijk energieverbruik per bit. Juist daar is fotonica cruciaal. Het voorkomt zo ook meteen dat je Netflix-stream of Sonos-installatie gaat haperen.”
De tweede categorie waarin de topman veel potentie ziet, zijn sensoren op basis van fotonica. “Denk aan de medische sector, waar fotonische chips gebruikt kunnen worden om bijvoorbeeld virussen op te sporen. Of de duurzame landbouw, waar deze sensoren verspilling kunnen voorkomen en de rijpheid van fruit kunnen detecteren.”
Met de 471 miljoen euro subsidie gaat PhotonDelta nu aan de slag om nog dit jaar de eerste 5.000 wafers met fotonische chips te produceren. Binnen drie jaar moeten dat er 50.000 zijn, en tegen 2025 – als het Nationaal Groeifonds afloopt – zelfs tussen de 100.000 en 150.000 wafers. Roos: “Dat komt neer op 10 tot 15 procent van wereldwijde chipmarkt. En dat is hartstikke goed. We willen de beste van de wereld worden.”
Chronisch chiptekort
De wereldwijde chipmarkt staats sinds de coronacrisis op zijn kop. De productie in fabrieken werd teruggeschroefd, maar al snel ontstond een tekort toen bleek dat de vraag naar chipproducten zoals smartphones, tablets, laptops, datacenters en auto’s veel sneller dan verwacht weer aantrok. Dat tekort zal naar verwachting nog jaren aanhouden en zorgt ervoor dat ook Nederlandse consumenten te maken krijgen met lange wachttijden of niet beschikbare producten.
Ondertussen is een technologische wedloop ontstaan tussen wereldmachten VS en China, die niet langer afhankelijk van elkaar willen zijn. De twee landen bestrijden elkaar op chipgebied met het bouwen van fabrieken en het doen van investeringen. Om niet vermorzeld te worden in die concurrentiestrijd komt achterloper Europa nu in beweging.
Industriepolitiek
“De investering in PhotonDelta is een goed voorbeeld van moderne industriepolitiek“, zegt Europarlementariër Bart Groothuis (VVD). “Chips zijn onderdeel geworden van de geopolitieke verhoudingen en daarom moeten we het heft in eigen handen nemen en zorgen dat de kennis, kunde en productie in Europa leidt tot een leidende rol van ons continent in de wereld. Des te meer welvaart en stabiliteit we ervaren.”
Daarin zit Groothuis fotonica als veelbelovend. “De investering in PhotonDelta is een zeer voor de hand liggende. De doorontwikkeling van chips naar 2 of 3 nanometer kent op een gegeven moment een natuurkundig eind. Fotonica laat zien hoe nieuwe generaties chips eruit zouden kunnen zien.“