Het Nederlandse stroomnet kraakt steeds meer onder de groeiende vraag naar elektriciteit. Netbeheerder Stedin roept daarom opnieuw op om tussen 16.00 en 21.00 uur minder stroom te gebruiken. Tegelijkertijd moet toezichthouder ACM opnieuw bekijken wie er voorrang krijgt op het stroomnet, na een uitspraak van de rechter.
Stedin: “Gebruik minder stroom tijdens piekuren”
Het stroomnet is overbelast, en dat leidt tot risico’s op storingen en uitval. Stedin, dat het elektriciteitsnet beheert in onder andere Utrecht, Zeeland en delen van Zuid-Holland, ziet zich daarom genoodzaakt om klanten te vragen bewuster om te gaan met hun stroomverbruik. “De energierekening stijgt, maar als we ons gedrag aanpassen, hoeven we minder te investeren in extra kabels en infrastructuur. Dat kan miljarden besparen,” aldus een woordvoerder.
In Zeeland, en met name op Walcheren, zijn de problemen het grootst. In de wintermaanden is de vraag naar stroom zo hoog dat zelfs de reservecapaciteit niet voldoende was, met als dieptepunt de kerstperiode. Stedin moest daarom grote noodaggregaten inzetten. En dat blijft nodig: rond Pasen worden deze opnieuw geplaatst. De combinatie van toerisme en de eilandstructuur maakt het lastig om Walcheren goed van stroom te voorzien.
ACM moet opnieuw prioriteiten stellen
Naast deze praktische uitdagingen speelt er ook een juridisch vraagstuk: wie krijgt voorrang bij een schaarse stroomaansluiting? De ACM stelde eerder een voorrangslijst op, maar het College van Beroep heeft nu geoordeeld dat die lijst niet zorgvuldig genoeg is samengesteld.
Verschillende partijen, waaronder huisartsen, datacenters, KPN, NS en ProRail, stapten naar de rechter omdat ze vonden dat ze óf op de lijst hoorden óf een hogere plek verdienden. Het College gaf hen gelijk: de ACM had niet alleen naar Europese richtlijnen moeten kijken, maar ook beter moeten luisteren naar de argumenten van de betrokkenen.
Geen eindeloze voorrang
Dit betekent niet dat er nu ineens meer partijen voorrang krijgen. “Als iedereen voorrang krijgt, krijgt niemand voorrang,” aldus de rechter. De ACM moet nu alleen beter onderbouwen wie er precies op de lijst hoort.
Tot 1 oktober vorig jaar gold simpelweg: wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Om te voorkomen dat bijvoorbeeld een datacenter eerder aan de beurt was dan een ziekenhuis, werd een voorrangssysteem ingevoerd. Dat blijft voorlopig bestaan, maar de ACM moet haar keuzes scherper onderbouwen. De enige concrete wijziging die nu is doorgevoerd, is dat de openbare drinkwatervoorziening van de categorie ‘basisvoorzieningen’ naar ‘veiligheid’ is verplaatst.
Stroomnet moet op de schop
Ondertussen blijft de vraag naar elektriciteit stijgen. Nederland schakelt massaal over op elektrisch koken, laadpalen voor auto’s en andere duurzame oplossingen, terwijl de infrastructuur daar nog niet op is berekend. Volgens een recent rapport is er de komende jaren zo’n 195 miljard euro nodig om het stroomnet toekomstbestendig te maken. Tot die tijd is het aanpassen: minder verbruiken tijdens piekuren en slim omgaan met de beschikbare capaciteit.
Bron: NOS maart 2025